
یادداشتی به قلم سوگل افشاری
به مناسبت ۲۸ ژانویه – ۸ بهمن
روز جهانی حریم خصوصی داده
کاری از انجمن زنان کارآفرین
هویت مدرن، ارزشمند، چند کارکردی و پیچیده است. میتوان گفت امروزه ما معمولاً مجبور به مدیریت نسخههای متعددی از خود هستیم که در بستر دیجیتالی قابل مشاهده هستند و به طور گسترده در فضای آفلاین و آنلاین توزیع شدهاند. با این حال، هویت مبتنی بر فناوری، ما را به سمت بحران سوق میدهد. دسترسی به جزئیات شخصی هر روزه در حال رشد بوده و ترس از سوء استفاده از هویت را تشدید میکند. آیا اطلاعات ما به سرقت خواهد رفت؟ چه کسی آن را کنترل میکند؟ آیا دیگران بدون اطلاع یا رضایت ما هویت ما را برای استنتاج دادههای جدید درباره ما جمعآوری یا تجزیه و تحلیل میکنند؟ اینها برخی از سوالاتیپیرامون این گونه از ترسها است که در کنار چالشهای جدید خود را در حوزه حریم خصوصی افراد در فضای مجازی نشان میدهند.همانطور که نگرانیها در مورد نقض گسترده دادههای آنلاینکاربران آشکار میشوند، معمای پیش روی دولتها در مورد چگونگی محافظت از منافع افراد در فضای مجازی و در عین حال ایجاد تعادل عادلانه با منافع عمومی را برجسته میشود. برخی از این مشکلات را میتوان به عنوان بخشی از پروژه بینارشتهای فراهویت تلقی کرده و پیوندهای فی ما بین هویت فضای مجازی و دنیای واقعی را مورد توجه قرار داد. با بررسی رابطه بین هویت افراد و دیجیتالی شدن میتوان نتیجه گرفت که مدلهای سنتی حفاظت از هویت نیاز به به روزرسانی روشهای جدید تفکر دارد. این دسته از نسبت به خطراتی که هویت ما در فضای مجازی را تهدید میکنند حساس هستند و در نتیجه ما را در مسیر حفظ امنیت هویت کاربران در فضای مجازی چند گام به جلو خواهد برد.
نگرانیها در مورد حریم خصوصی، در هنگام جمعآوری و نگهداریدیجیتال یا غیر دیجیتال دادهها و اطلاعاتی که فردی را به صورت خاص بازشناساند، خود را نشان میدهد. ریشه و اساس مساله حریم خصوصی مربوط به افشاگری نامناسب و بدون کنترل دادههای شخصی افراد است. نقض حریم خصوصی به منابع مختلف و متنوعی از دادهها و اطلاعات مربوط میشود. از جمله آن منابع میتوان به موارد زیر اشاره کرد: بایگانی پزشکی (بایگانیاطلاعات مربوط به سلامت اشخاص)، بایگانی جرایم خانه و بایگانی جغرافیایی نژاد و قومیتها، سرویسهای مربوط به موقعیت مکانی و موارد دیگر. چالش اصلی در حفظ حریمخصوصی آنجایی مطرح میشود که در توزیع و به اشتراک گذاریدادههای مختلف، بتوان اطلاعاتی که شخص خاصی را بازمیشناساند، حفظ کرد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مهمترین و یا بهتر بگوئیم با ارزش ترین چیز بر روی یک کامپیوتر، داده ایجاد شده توسط کاربر است و شاید وجود همین اطلاعات است که ضرورت استفاده از کامپیوتر و یا شبکه را توجیه می نماید. سیستمهای عامل و نرم افزارها را در بسیاری از موارد و همزمان با بروز مشکل در سیستم، می توان مجددا” نصب نمود ولی داده ایجاد شده توسط کاربر در نوع خود منحصربفرد بوده و در صورت از دست دادن، امکان استفاده مجدد از آنها با مشکل اساسیمواجه بوده و در برخی موارد عملا” غیرممکن خواهد بود. برخی از داده های ذخیره شده بر روی کامپیوتر ممکن است دارای اهمیتبیشتری نسبت به سایر اطلاعات باشند و ضمن این که هرگز علاقهمند به از دست دادن آنها نمی باشیم، نمی بایست امکان استفاده از آنها توسط کاربران غیرمجاز نیز وجود داشته باشد. دستیابی به برخی از داده های مهم نظیر شماره کارت اعتباری و یا حساب بانکی میتواند در نهایت منجر به سرقت هویت کاربران گردد. مسائل اشاره شده، صرفا” محدود به کاربران شخصی نبوده و سازمانها و موسسات را نیز شامل می شود. هر سازمان دارایدادههای مهم و حساسی است که از دست دادن آنها میتواند خسارات جبران ناپذیری را برای یک سازمان به دنبال داشته باشد. برای حفاظت از اطلاعات می بایست از یک استراتژی خاص تبعیت نمود که ضمن کاهش احتمال از دست دادن داده ها، امکان استفاده از آنها توسط افراد غیرمجاز نیز وجود نداشته باشد.درک ارتباط فضای مجازی با هویت افراد از مهمترین نکات حوزه حریم خصوصی است. چرا که با توجه به توضیحات گفته شده در ابتدای این متن، مشاهده کردیم که امروزه افراد در کنار هویت روزمره خود، دارای هویتی مجازی نیز هستند. این هویت قابل تعریف بوده و بایستی مورد توجه قرار بگیرد. نقض حریم خصوصی میتواند هویت مجازی افراد را مخدوش کرده و به این ترتیب در زندگی روزمره آنان اثراتی منفی بر جای گذارد.
روز ۲۸ ژانویه مصادف باهشتم بهمن ماه روز جهانی حریم خصوصی دادههاست. نامگذاری این روز تلاشی در عرصه بینالمللی است برای افزایش توانمندی افراد و همچنین سوق دادن ارگانها و مشاغل گوناگون به سمت احترام بیشتر به حریم خصوصی و محافظت از دادههای کاربران، در دنیای دیجیتالی کنونی که هر روز در حال رشد و گسترش میباشد. در همین راستا قابل ذکر است که سیاست های مربوط به حفظ حریم خصوصی میبایستی در دو عرصه و به وسیله قانونگذاران و نیز کاربران فضای مجازی مورد توجه قرار گیرد. چرا که توجه سیاستگذاران به حفظ حریم افراد و سازمانها موجب شکلگیری گفتمانی در عرصه عمومی و در مورد نحوه جمعآوری، استفاده و به اشتراکگذاری دادهها خواهد شد. انتظار میرود اقداماتی در راستای ایجاد و گسترش این گفتمان به در عرصه بینالمللی انجام شود. مهمترین این اقدامات به شرح زیر است:• قوانین مربوط به حفظ حریم خصوصی کاربران فضای مجازی بیشتر و محکمتر شود. بدون شک تمامی افراد در هنگام استفاده از اکثر وبسایتها با اعلانهای مربوط به کوکیها مواجه شدهاند. اعلانهایی که نحوه جمعآوری دادههای کاربر توسط وبسایت را گزارش میدهد و پذیرش یا عدم پذیرش کاربر را جویا میشود. انتظار میرود قوانین مرتبط با حفظ حریم خصوصی کاربران مانند قوانین حریم خصوصی و امنیتیGDPR اتحادیه اروپا و قوانین تصویب شده توسط سازمان محافظت از حریم خصوصی مصرف کنندگان کالیفرنیا CCPA به صورت گستردهتری در تمامی نقاط جهان به کار گرفته شود.• با اجرایی شدن قوانین محافطت از حریم خصوصی، شرکتها با موانعی در ارائه قوانین مواجه خواهند شد. به این ترتیب نیاز است که توسعهدهندگان، نرمافزارهایی را در جهت خودکار کردن فرآیندهای حفظ حریم خصوصی طراحی کنند. این نرمافزارها میتواند در تامین نیازهای یک سازمان در رابطه با قوانین حفظ حریم خصوصی یاری رساند و باعث خروجی بهتری در محصولات و خدمات سازمان مربوطه گردند.• در ایران و در عرصه قانونگذاری اقداماتی انجام شده است که انتظار میرود با جدیت بیشتری دنبال شود. از جمله این اقدامات ارائه طرح حمایت و حفاظت از دادهها و اطلاعات شخصی است توسط نمایندگان مجلس است. براساس اینطرح برای حفاظت و صیانت از دادهها و اطلاعات شخصی،کمیسیون صیانت از دادهها و اطلاعات شخصی تشکیلمیشود. همچنین آنطور که نمایندگان مقرر کردند، پردازش دادهها و اطلاعات شخصی، منوط به رضایت شخص موضوع این طرح است. این طرح در ۵۶ ماده تدوین و تهیه شده و به امضای ۳۱ نماینده نیز رسیده است. اشخاص مشمول اینطرح، اتباع ایرانی و حقیقی و حقوقی عمومی یاخصوصی و اتباع خارجی حقیقی یا حقوقی عمومی یاخصوصی که دادهها و اطلاعات شخصی آنها درون یابیرون از ایران پردازش میشود، است